بررسی کلی نوزادان در بدو تولد

بررسی کلی نوزادان در بدو تولد

بلافاصله پس ازتولد،همه والدین می پرسندکه آیا”بچه ما سالم هست؟”.

همه نوزادن باید دراتاق زایمان مورد ارزیابی سریع قرار گیرند تا مشخص گردد دچار آنومالی  ماژور یا آسیب های تولد نیست، لب ها و تنه نوزاد صورتی است، وتنفس او نرمال می باشد. دراین  بررسی مقدماتی ،باید نگاهی سریع نیز به تمامیت نوزاد انداخته شود. بدینگونه می توان به والدین گفت که آیا نوزاد تندرست و نرمال است یاخیر .

بسیاری از آنومالی های مهم مادرزادی در دوره پره ناتال، تشخیص داده شده و پلان درمانی برای آن ها قبل از زایمان ارائه داده می­شود.اگرنوزاد خیلی نارس یا کوچک برای سن حاملگی باشد، یا مشکل مهمی داشته باشد که قبل تولد یا بدوتولد شناخته شده باشد، یا تندرست نباشد (مثلا دیسترس تنفسی دارد) ،می بایست که بستری گردد.

اگر جنسیت نوزاد قبل از تولد مشخص نشده باشد،والدین بسیار مشتاق به دانستن جنس نوزاد خود هستند. اگر جنسیت نوزاد مورد شک باشد،که البته نادراست، باید به والدین  گفت که بررسی های بیشتری قبل از تعیین جنسیت لازم است.

در اولین ساعت های تولد،نوزادان تندرست معمولا هوشیار بوده ، واکنش داده و از سینه مادرشیرمی خورند. بدینگونه مادر فرصت می یابد که با نوزاد خود ارتباط برقرار کرده وبه شیردهی برسد. مداخله طبی دراین مرحله بایدبه حداقل خود برسد.

معاینه کامل نوزاد با ید با بررسی کلی از نظر ویژگی های نرمال و دیسمورفیک شروع شود. نوزاد ترم باید صورتی رنگ ، در وضعیت استراحت بصورت متقارن با اندام های فوقانی و تحتانی فلکسیون بوده و گریه قوی بدنبال تحریک داشته و دست و پاهای خود را بخوبی حرکت دهد.

پس از مشخص کردن سن حاملگی ، باید وزن ،قد  و دور سر نوزاد مشخص شده و براساس نوموگرام مشخص شود که نوزاد SGA ،LGA یاAGA می باشد.

کوچک برای حاملگی (SGA): زمانی است که وزن تولد نوزاد زیر صدک 10 باشد. محدودیت رشد داخل رحمی زمانی اتفاق می افتد که رشد جنین طی دوران رحمی در مقایسه با طیف نرمال ،کمتر است. چنانچه اندازه گیری نشان دهد که کاهش مقیاس ها بطور متقارن بوده است، بیانگر اختلال مزمن (مثل اعتیاد مادر به سیگار یا سوء مصرف مواد) است که سبب مختل شدن رشد جنین شده یا ناشی از عفونت تورچ (TORCH)، اختلالات متابولیک ،یا ناهنجاری کروموزومی (مثل سندروم ترنر ،تریزومی ها) می باشد. اینگونه نوزادان معمولا ویژگی های دیسمورفیک دارند یا آنکه بطور سرشتی (constitutionally) کوچک هستند. اگر عامل مختل کننده در اواخر بارداری اتفاق افتد(مثل نارسایی رحمی جفتی)، محیط سر در مقایسه با سایرابعاد نوزاد ،نرمال خواهد بود.

درشت برای حاملگی (LGA) : نوزادی که وزن تولد بیشتر ازصدک 90 داشته باشد، را درشت برای حاملگی می خوانند. شایع ترین علت ،بیماری دیابت ملیتوس مادر است ، هرچند که سایر علل مثل سندروم های متابولیک یا ژنتیک همچون سندروم بکویت ویدمان نیز مطرح هستند.

در موارد زیر توصیه به کنترل قند خون نوزاد شده است:

1. نوزاد مادران دیابتیک
2. نوزادان کوچک / درشت برای حاملگی
3. نوزادان نارس تاخیری(34 تا 36 هفته کامل)

معاینه رایج

همه نوزادان بعد از تولد، باید در24ساعت اول مورد معاینه قرار گیرند. برخی ازاین ناهنجاری ها قبل ازتولدشناسایی می شوند، ولی بسیاری برای اولین باردراتاق زایمان یا طی معاینات رایج شناسایی می شود. شایع ترین ناهنجاری مادرزادی ،شامل بیماری های قلبی ، هیپوسپادیاز ، عدم نزول بیضه ، شکاف کام و شکاف لب می باشد.

نوزاد سالم پس از تولد مشخصات زیر رادارد:

1. سیرحاملگی و زایمان طبیعی
2. مادر سابقه بیماری موثر برجنین نداشته است.
3. نوزاد ترم است: متولد بین هفته 37 ( آغاز هفته 37 و صفر روز)  تا هفته 41کامل( پایان هفته 41 و 6 روز) ، متناسب با سن حاملگی
4. آپگار دقیقه اول 7 یا بالاتر، و نوزاد احیاء نشده باشد.
5. وزن تولد بین 2500گرم و 4000گرم
6. نوزاد بدون صدمه زایمان متولد شده باشد.
7. نوزاد درمعاینه نرمال دیده می شود.
8. نوزاد بخوبی شیرمی خورد.
9. از لحظه تولد تا زمان معاینه، سیر طبیعی داشته است.

آماده سازی

قبل ازرسیدگی به مادر و نوزاد، لازم است تا پرونده پرستاری و طبی مادر و نوزاد مطالعه شود. نکات مهم شرح حال عبارتست از:

• سن مادر
• شرح حال حاملگی های قبلی مادر
• داروهای مصرفی مادر طی بارداری
• بیمای های مادر طی بارداری
• شغل و وضعیت اجتماعی مادر
• سابقه خانوادگی مشکلات طبی
• نتایج تست های حاملگی : ازجمله سونوگرافی ، تست های گروه خونی
• مشکلات مادر طی بارداری :پارگی پرده ها، تب مادر
• وضعیت نوزاد در بدو تولد:مثل احیاء
• سن حاملگی، وزن ، جنس ، دور سر و قد نوزاد
• هرگونه مشکلی در مورد نوزاد که گروه پرستاری / مامایی بخش مطرح ساخته اند:مثل عدم تحمل شیر

معرفی به والدین

پزشک باید خود را به مادریا، ترجیحا،به هردو والد نوزاد معرفی کرده و هدف ازمعاینه رابیان دارد.بهتراست که ابتدا با مشکلات احتمالی درموردشیرخوردن یاهرنگرانی دیگر درباره نوزاد، شروع شود.قبل ازشروع معاینه ،لازم است که بهداشت دست رعایت گردد وتضمین شود که نوزاد در محیطی گرم،خصوصی و بانورکافی معاینه گردد.

ترتیب معاینه

نوزاد را می توان به دلخواه معاینه کرد، مهم این است که کل بدن نوزاد مورد معاینه قرار داد. اگر نوزادآرام است بهتراست ابتدا قلب سمع شده  وچشم ها معاینه گردند. اغلب بهتراست که ابتدا یک بررسی کلی ازظاهر،وضعیت قرارگیری ،وحرکات نوزاددرحالیکه برهنه است، انجام شود. سپس نوزاد از سر تا پا معاینه گردد.آنگاه پوشک باز شده ،و ناحیه ژنیتالیا،نبض­ فمورال و لگن لمس شوند . سپس نوزاد برگردانده شده و پشت وستون مهره های  نوزاد وهمچنین تون نوزاددروضعیت دمر بررسی شود .

اندازه­ گیری ها

باید شاخص های رشد وسن حاملگی نوزاد مورد بررسی قرار گیرد. صدک وزن تولد بایدطبق نمودار رشد خاص سن حاملگی ،براساس نمودارهای WHO یا CDC، بررسی شود.صدک دهم- نودم  برای وزن نوزاد ترم 40 هفته بدینقراراست:

1. دختر3.85-2.7 کیلوگرم (متوسط 3.2 کیلوگرم)
2. پسر4-2.8کیلوگرم (متوسط 3.3کیلوگرم)

اگرسن حاملگی نوزاد نامشخص باشد،آن رامی توان به کمک نمودارهای امتیازدهی استاندارد(2± هفته ) مشخص کرد. نوزادان معمولا طی چند روز اول تولد، کاهش وزن دارند؛ ولی کاهش وزن بیش از10% وزن تولد نگران کننده است.

دورسر باید بانوار متر یکبار مصرف،  اندازه­گیری شود. بدین منظور محیط حداکثراکسی پیتال فرونتال ،اندازه گیری شده و براساس نمودار رشد خاص سن حاملگی مقایسه می گردد تا بدینگونه وجود میکروسفالی یا ماکروسفالی مشخص شود وعلاوه براین ،مرجعی برای محاسبات بعدی دور سر نوزاد باشد. البته اندازه دور سر نوزاد بعلت مولدینگ سر هنگام زایمان، طی روزهای اول تولد بشدت تغییرمی کند.

صدک دهم- نودم  دور سر نوزادان در 40هفتگی به طور متوسط 33 تا 37 سانتیمتر و بطور دقیق تر بدینقرار است:

1. دخترها:35-32سانتیمتر
2. پسرها:36-33سانتیمتر

نکته : بخاطر مولدینگ استخوان های جمجمه نوزاد هنگام تولد، احتمال دارد دور سر ابتدای تولدکمتر از حد نرمال تخمین زده شود.لذا باید مجدد باگذشت چند روز تکرار شود.

• معمولا طی 6 ماه اول 9 سانتیمتر و طی 6 ماه دوم 3 سانتیمتر رشد دور سر اتفاق می افتد(طی 12 ماه ، 12 سانتیمتر).

طول نوزاد نیز باید مشخص شود،البته باتوجه به آنکه اندام تحتانی وهیپ نوزاد بایددرحال کشیده (اکستانسیون) حفظ شود، مگر در مواردی که ازتخته قداستفاده می گردد، بنابراین محاسبه طول نوزاد بندرت دقیق است ولذا نمی تواند جهت بررسی کوتاهی قد یا بعنوان منبع معتبری جهت مقایسات آتیه مدنظر قرارگیرد. ولی بطور معمول ، قد نوزاد بین 46تا54 سانتیمتر است.

سنجش دمای بدن

بکمک دماسنج جیوه ای زیر بغل برای 5 دقیقه صورت می گیرد. ولی دماسنجی از طریق مقعد توصیه نمی شود.

دمای بدن نوزاد سالم بالای وزن 2000گرم حداقل یکبار با دماسنج کنترل شود. درصورت طبیعی بودن ، دردفعات بعدی با لمس دست وپاها قابل انجام است.

با توجه به نکات زیر می توان وضعیت دمای نوزاد را بررسی نمود:

1. چنانچه دمای بدن نوزاد طبیعی باشد: گرمای بدن و دمای اندام ها مناسب است.
2. نوزاد دچار هیپوترمی خفیف/استرس سرمایی است: گرمای بدن مناسب ،ولی اندام ها سرد است.
3. نوزاد دچار هیپوترمی است: بدن سرد و اندام ها نیز سرد است.