انواع تشنج های کودکان

انواع تشنج‌ های صرع و علائم آن

در این مبحث به انواع تشنج‌ های صرع و علائم آن پرداخته می شود.

براساس رفتار و فعالیت مغز، تشنج‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: جنرال یا عمومی و پارشیال یا نقطه‌ای. تقسیم‌بندی انواع تشنج به پزشک کمک می‌کند که صرع داشتن بیمار را تشخیص دهد.تشنج‌های جنرال توسط ایمپالس‌های الکتریکی که در سرتاسر مغز تولید می‌شوند، ایجاد می‌شود تشنج‌های پارشیال حاصل تولید ایمپالس الکتریکی در یک قسمت کوچک از مغز (حداقل در زمان شروع) هستند. قسمتی از بافت مغز که باعث ایجاد تشنج می‌شود، کانون خوانده می‌شود. شایع‌ترین تشنج‌ها در زیر آورده شده است.

تشنج‌های جنرال

نوع تشنج	علائم
۱ . تونیک – کلونیک جنرال یا «Grand mal»	بیهوشی، حرکات غیرارادی، سفتی عضلانی
۲ . Absence	کاهش هوشیاری مختصر
۳ . میوتونیک	حرکات پرشی تکی عضلات
۴ . کلونیک	حرکات پرشی تکرار شونده عضلات
۵ . تونیک	سفتی عضلات
۶ . آتونیک	شل شدن عضلات

شش نوع تشنج جنرال وجود دارد. شایع‌ترین و ناراحت‌کننده‌ترین و شناخته شده‌ترین نوع آن، گرندمال است. در این نوع تشنج، بیمار معمولاً هوشیاری خود را از دست می‌دهد و روی زمین می‌افتد. بعد از دست دادن هوشیاری، کل بدن سفت می‌شود (به آن فاز تونیک تشنج می‌گویند) و تا ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت می‌ماند و بعد شروع به تکان‌های شدید (فاز کلونیک) می‌کند که آن هم ۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد. بعد از آن بیمار به یک خواب عمیق فرو می‌رود (فاز بعد از تشنج). در طول تشنج Grand mal برخوردها و آسیب‌ها محتمل هستند. آسیب‌هایی مثل گاز گرفتن زبان و بی‌اختاری ادراری.

تشنج ابسنس Absence باعث یک کاهش هوشیاری مختصر (برای چند ثانیه) می‌شود که معمولاً علامتی ندارد. بیمار، اغلب کودکان، به طور معمول در حال انجام فعالیت می‌ایستند (توقف) و به یک نقطه خیره می‌شوند. این تشنج‌ها ناگهانی اتفاق می‌افتند و ممکن است در طول روز چند بار تکرار شوند. بیماران معمولاً خودشان متوجه تشنج‌شان نمی‌شوند مگر آنکه به ساعت نگاه کنند و متوجه شوند زمان گذشته است.

تشنج میوتونیک شامل پرش‌های عضلانی تکی است که معمولاً در دو طرف بدن اتفاق می‌افتد بیماران معمولاً این تشنج را به صورت شوک‌های مختصر الکتریکی توصیف می‌کنند. وقتی شدید باشند، این حرکات غیر ارادی می‌توانند باعث افتادن روی زمین یا پرت کردن اشیاء شوند. تشنج‌های کلونیک تکرار شونده هستند،  هر دو طرف بدن را درگیر می‌کنند و ریتمیک هستند. تشنج‌های تونیک با سفت شدن و انقباض عضلات مشخص می‌شود.

تشنج‌های آتونیک به‌صورت از دست دادن ناگهانی تون عضلات تمام بدن مخصوصاً بازوها و ساق پا ایجاد می‌شود که معمولاً باعث افتادن فرد می‌شوند.

تشنج‌های پارشیال

نوع تشنج پارشیال	علائم
۱-  ساده (هوشیاری حفظ می‌شود) a)   ساده حرکتی b)   ساده حسی c)   ساده روانی	a- پرش و سفیت عضلات – اسپاسم، چرخش سر b- ادراک غیر معمولی از حس‌های بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، لامسه c- اختلالات حافظه یا هیجانی
۲-  پیچیده (هوشیاری مختل می‌شود)	حرکات خودبه‌خودی مثل خوردن لب‌ها، جویدن، وول خوردن، راه رفتن و حرکات تکرار شونده دیگر بی‌اختیاری ولی حرکات دو طرف بدن با هم هماهنگ است.
۳-  تشنج‌های پارشیال با جنرال شدن ثانویه	ابتدا هوشیاری حفظ می‌شود و علائم بی‌اختیاری حرکات شروع می‌شود و کم‌کم به حالت تشنج عمومی تبدیل می‌شود و هوشیاری از دست می‌رود.

تشنج‌های پارشیال به دو نوع ساده و پیچیده و یک نوع که به تشنج جنرال تبدیل می‌شود تقسیم می‌شوند. تفاوت بین تشنج‌های ساده و پیچیده در این است که در طول تشنج ساده پارشیال، بیمار هوشیار است ولی در طول تشنج پیچیده پارشیال هوشیاری مختل می‌شود.

تشنج پارشیال ساده: خودشان به چهار زیر گروه براساس نوع علائم‌شان تقسیم می‌شوند: حرکتی، حسی، خودمختارو روانی. علائم حرکتی مانند حرکاتی از قبیل پرش عضلات و سفتی آن‌هاست. علائم حسی که به دلیل تشنج ایجاد می‌شوند شامل احساسات غیرطبیعی که هر پنج نوع حس را می‌تواند درگیر کند می‌شود (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه) زمانی که تشنج‌های پارشیال ساده فقط علائم حسی (بدون حرکتی) داشته باشند به آن‌ها «aura» گفته می‌شود.

علائم خود مختار: روی سیستم خود عصبی مختار بودن بدن که گروهی از اعصاب هستند که اعمال ارگان‌های بدن را کنترل می‌کنند (مثل قلب، معده، مثانه و روده)، اثر می‌گذارند. بنابراین علائم خودمختار شامل افزایش ضربان قلب، ناراحتی‌های معده، اسهال و از دست دادن کنترل مثانه می‌شود. تنها علامت خودمختار که شایع است، یک حس عجیب و غریب درون معده است که در بیمارانی که مبتلا به صرع لوب گیجگاهی هستند، دیده می‌شود.

تشنج‌های پارشیال ساده با علائم روانی به صورت تجربه‌های مختلف حافظه‌ای (حس آشنا پنداری)، هیجانی (مثل ترس یا لذت) و یا پدیده‌های دیگر روانشناس ایجاد می‌شوند.

تشنج‌های پارشیال پیچیده طبق تعریف حلی آن، هوشیاری مختل می‌شود در طول این تشنج انگار بیماران در فضا سیر می‌کنند و در این عالم نیستند. آن‌ها می‌توانند علائم پیچیده‌ای داشته باشند که به آن اتوماتیسم  گفته می‌شود. اتوماتیسم حرکات غیراختیاری ولی هماهنگی است که به صورت تکراری و بی‌هدف انجام می‌شود. اتوماتیسم‌های شایع، حرکات لب، جویدن، راه رفتن و وول خوردن هستند.

سومین نوع تشنج‌های پارشیال نوعی است که به صورت یک تشنج پارشیال شروع می‌شود ولی به یک تشنج جنرال (تشنج Grand mal) تبدیل می‌شود. اکثر افرادی که تشنج‌های پارشیال دارند با دارو درمانی قابل کنترل هستند (حدود دو سوم بیماران). تشنج پارشیالی که با دارو درمان نشود می‌تواند برای درمان جراحی کاندید شود.