کودک من ، از خودت دفاع کن

چطور به کودکم بیاموزم که در برخوردهای فیزیکی با سایرِ کودکان از خود دفاع کند؟

کودکان معمولا بازی های پر جُنب و جوش را دوست دارند. در واقع بخش زیادی از یادگیری و رشد شخصیتی و اجتماعی کودک در بازی اتفاق می افتد. اما نکته ای که گاهاً در هنگام بازیِ کودکان با هم، والدین را نگران می کند اینست که ممکن است، کودکان با هم دعوا و کُتَک کاری کنند و اگر مداخله ی به موقع توسط بزرگترها رخ ندهد، شاید به کودک آسیب برسد. اما باید توجه داشت که گاهی ممکن است در کنار کودک نباشید و امکان توقف دعوا و مداخله مقدور نباشد، از اینرو بهترین کارِ ممکن اینست که اگر کودک خردسال دارید به او بیاموزید که در این مواقع باید چه رفتاری داشته باشد؛

اغلب کودکان تا سنین ۲ یا حداکثر ۳ سالگی در هنگام بازی یکدیگر را هُل می دهند، کتک می زنند، گاز می گیرند یا ممکن است بر سرِ اسباب بازی ها با هم دعوا راه بیندازند، که این مساله در این سنین طبیعی است، و از آنجا که کودک توانایی لازم برای مراقبت از خود را ندارد، لذا باید در مواقع لزوم، والدین آنها را از انجام این رفتارها منع کنند.

هیچوقت کودکتان را تشویق به مقابله به مثل و ادامه ی دعوا نکنید؛ از بکار بردن جملاتی از قبیلِ : حقِ خودت را بگیر، عرضه داشته باش و از خودت دفاع کن ، تو هم او را کتک بزن و …. بپرهیزید، فراموش نکنید که اینگونه توصیه ها به کودک یاد می دهد که تو هم اجازه داری همانطور که دیگری به تو آسیب رساند به او آسیب بزنی و به حریم او تجاوز کنی و این یعنی پاسخ دادنِ رفتار غلط با تکرار همان رفتارِ اشتباه، در حالی که ما باید به کودکان شیوه ی رفتارِ مناسب و صحیح را یاد بدهیم. از طرفی ترغیبِ کودک به انجام رفتارهای خشونت آمیز باعث میشود او به انجامِ پرخاشگری عادت کند.

به کودک یاد دهید، وقتی که در برخورد با دوستان و همبازی هایشان، کار به برخوردِ فیزیکی رسید، کودک باید دست خود را بالا بیاورد و بگویند نَزَن.

حتی اگر لازم باشد باید دستِ طرفِ مقابل را بگیرد و او را متوقف کند. به این شیوه کودک می فهمد که باید حد و مرزش با دیگران را رعایت کند و از خود دفاع کند.

به کودکتان بگوئید اگر دوستِ تو دعوای فیزیکی را ادامه داد و کوتاه نیامد تو باید محیط را ترک کنی و به والدین یا بزرگترِ دیگری که در آنجاست اطلاع دهی. به کودک توضیح دهید که گاهی اوقات برخی از بچه ها یا با بزرگترها بدلیل مشکلات رفتاری ای که دارند، با درخواستِ توقفِ رفتارِ بد از سوی شما، متوقف نمی شوند و در این شرایط عاقلانه ترین کار اینست که ما از مُجادله و تلاش بیهوده بپرهیزیم و برای جلوگیری از آسیب به خودمان محیط را ترک کنیم و این به معنای ترسِ ما با بی عرضگی ما نیست، بلکه این واکنشِ ما نشان میدهد که ما فرقِ رفتارِ بد و خوب را می دانیم.

نکته ی مهمِ دیگر اینکه سعی کنید عزت نفس کودکتان را بالا ببرید تا بتواند در مواجهه با دیگران از موضعِ قدرت و اعتماد به نفس رفتار کند و به این صورت  اجازه ی سوء استفاده ی رفتاری و یا تسلطِ دیگران، خصوصا بچه های قُلدُر را به آنها ندهد.

✍️خانم دکتر سمیرا شیرمحمدی (دوره ی دکتری تخصصی روانشناسی و مدرس دانشگاه)