زمانی که دمای بدن نوزاد به کمترازپایین ترین حد تغییرطبیعی یعنی 36.5c برسد نوزادی که دمای بدن آنها در بدو تولد 4. 36 – 36 باشد ،درمعرض خطر هیپوترمی (سرما زدگی) هستند .

بیشترین حساسیت نوزاد به سرما در ظرف ساعت های اول بعد از تولد می باشد. هیپوترمی شانس ابتلا به مرگ و میررا افزایش می دهد و منجربه اختلال رشد و افزایش احتمال عفونت نیز دارد. چون سطح بدن نوزاد تازه متولد شده نسبت به وزن او تقریبا ً 3 برابر بزرگسالان می باشد .در نوزادان کم وزن لایه محافظ چربی زیرجلدی نازکتراست و میزان تقریبی گرمایی که از دست می دهد 4 برابر بزرگسالان می باشد .

راه های اتلاف حرارت

1- تبخیر: تبخیرآب روی بدن نوزاد(سطح پوست ) و ریه ها

2 - هدایت : یا انتقال دمای بدن به مواد خنک تری که با نوزاد در تماس هستند .

3 - تابش : زمانی که نوزاد در نزدیکی پنجره ، دیوارسرد یا تهویه باشد .

4 - وزش : درمعرض هوای سرد قرار بگیرد .

هیپوترمی به سه صورت دیده می شود:

• هیپوترمی خفیف : درجه حرارت بین 4. 36- 36
• هیپوترمی متوسط : درجه حرارت بین 9. 35- 32
• هیپوترمی شدید : درجه حرارت کمتر از 32درجه سانتی گراد

عوامل ایجاد کننده هیپوترمی

• کمبود آگاهی و مراقبت نامناسب پس از تولد
• جداسازی نوزاد ازمادرپس اززایمان و تاخیر در شروع تغذیه
• وزن و سن جنینی پایین
• مکان زایمان و شرایط محیطی نامناسب مثل سرد بودن اتاق زایمان
• روش های نادرست گرم کردن قبل و در حین جابه جایی نوزاد - عدم پوشاندن صحیح نوزاد
• آسفکسی نوزاد ، هیپوکسی یا سایر بیماریهای نوزادان
• مصرف داروهای بیهوشی در هنگام زایمان
• خشک نکردن نوزاد بلافاصله پس از تولد و حمام خیلی زود .

علائم هیپوترمی

• اولین علامت هشداردهنده سردی پاهای نوزاد ، و چنانچه نوزاد به موقع گرم نشود،دچار سردی کل بدن خواهد شد.
• بی حالی و بی تفاوتی
• خواب آلودگی
• گریه ضعیف
• رنگ پریدگی
• سیانوز و یا قرمزی دست و پا همراه با تورم پدید آمده
• مکیدن ضعیف شده و در نهایت متوقف می شود.
• تنفس کند و سطحی و نا منظم
• برادی کاردیا
• کاهش قند خون و اسید وزمتابولیک ایجاد می شود .
• در موارد شدید خون ریزی عمومی و خون ریزی ریوی ایجاد می شود .
• در صورت عدم درمان ، مرگ نوزاد

پیشگیری

شایع ترین زمان پیشگیری دقایق اول پس ازتولد است . بنابراین خشک کردن نوزاد پس از تولد و تماس مستقیم پوست نوزاد با پوست بدن مادر کاملا ضروری است.

مراقبت مادرانه کانگورویی (Kangaroo mother care ) و شروع تغذیه با شیرمادراقدام حیاتی و اساسی می باشد . از گرم بودن اتاق نیز مطمئن باید بود . حمام نوزادان تا روز دوم پس از تولد به تعویق بیفتد و در صورت اجبار 6 ساعت پس از تولد صورت بگیرد .

درجه حرارت مناسب محیط برای نوزاد

نوزادان kg5/1- 1 ← دمای محیط 33c-30c

نوزادان kg 2-5/1← دمای محیط 30c تا 2روز بعد از تولد

                                          26c   از روز 2 تا 14

                                          24c  بعد از 2 هفته

نوزادان kg 3-2 ← دمای محیط 26 برای 1 هفته

                                        24c بعد از 1 هفته

نوزادان kg 3 ← دمای محیط  26c برای 1 روز

                                    24c  بعد از 1روز

درمان

هیپوترمی ممکن است علامتی ازعفونت نوزادباشد. پس از رد عفونت ، باید اقدام به درمان نمود.

هیپوترمی خفیف یا متوسط

• گرم کردن نوزاد
• تماس پوستی با بدن بزرگسال (مادر )

هیپوترمی شدید

• نوزاد بایستی دربیمارستان بستری و از تشک گرم الکتریکی با حرارت 38- 37یا انکوباتوربا حرارت 36-35 استفاده کرد . تغذیه نوزاد را بایستی هرچه سریع تر شود . با گرم کردن سریع مصرف اکسیژن بیشترشده باید به نوزاد کسیژن داد تا دچارهیپوکسی و آپنه نشود . وقتی حرارت نوزاد به 34 درجه رسید باید از سرعت گرم کردن کاست تا منجر به هیپرترمی نشود .

مراقبت های پرستاری

• خشک کردن نوزاد بلافاصله بعد از تولد
• پوشاندن نوزاد بلافاصله بعد از تولد
• کنترل درجه حرارت نوزاد هر 15 تا 30 دقیقه
• تنظیم دمای محیط اطراف نوزاد
• قرار دادن نوزاد درانکوباتور